Straatverplegers is sinds 2019 aan het werk in Luik. De ploeg bestaat er uit tien mensen. Die hebben als opdracht dakloze mensen in uiterst precaire situaties uit de straat te halen en hen duurzaam te re-integreren in een woning en in de maatschappij. Tussen nu en eind 2023 zoeken we 50.000 € om de activiteiten in Luik te financieren.
Interview met twee van de medewerksters : Amy, 27 jaar, al een jaar verpleegster in het team en Doriane, 35 jaar, werkt al drie jaar als maatschappelijk werkster.
Werken bij Straatverplegers, was dat een kinderdroom?
AMY: De zaak van dakloosheid heeft me altijd aangesproken. Ik wou graag wat doen aan de manier waarop het probleem en de mensen voorgesteld werden. Bepaalde vooroordelen overstijgen ook en vooral het tempo van de mensen volgen. Bij Straatverplegers benaderen we gezondheid op een alomvattende manier, in tegenstelling tot een ziekenhuis waar men zich richt op één enkel probleem.
DORIANE: Dat dakloosheid steeds in de 21e eeuw bestaat, in een ontwikkeld land als het onze, heeft me altijd geïntrigeerd. Ik wist iets over de methodologie die door Straatverplegers wordt gebruikt et dat ik veel terreinwerk zou kunnen doen, mensen ontmoeten, hun tempo volgen en een uitgebreide opvolging op lange termijn kunnen verrichten. Dat creëert de mogelijkheid om vooruitgang te boeken en de persoon te ondersteunen, wat een echte meerwaarde is!
Wat is de specificiteit van jullie werk bij Straatverplegers?
DORIANE: Het is echt de manier waarop we werken, het feit dat we erop uit gaan en mensen in hun eigen omgeving ontmoeten, de tijd nemen om een band te scheppen en een relatie op te bouwen. Het werk en de relatie met mensen die het niet nodig hebben is ook interessant. Tot slot gebruiken we de "Housing first"-methodologie, die erg inspirerend is.
AMY: We nemen de tijd een vertrouwensrelatie te laten ontstaan, zodat er spontaan vragen komen en we samen het proces kunnen starten. Het is een langdurig traject en de begeleiding is onvoorwaardelijk. Het is waar dat ik, in tegenstelling tot wat je zou verwachten van een verpleegster, weinig zorgen toedien en meer sociaal werk doe. Maar voor mij draait het steeds om het werken aan gezondheid in zijn globaliteit. Het financieel, het sociale, het algemeen welzijn, alles speelt mee bij de zorg voor iemands gezondheid.
Wat zijn de kenmerken van jullie publiek in Luik?
DORIANE: Dit zijn mensen die een hoog risico lopen om op straat te sterven en die een combinatie van problemen hebben (lichamelijke gezondheid, geestelijke gezondheid, verslavingen, enz.) Ze staan al lange tijd op straat en hun sociale, familie- en vriendschapsrelaties zijn verarmd. Ze zijn over het algemeen ver verwijderd van huisvesting en staan in overlevingsstand.
AMY: We merken dat dakloze mensen bij vele organisaties bekend zijn. Dat weten we omdat ze het ons zelf vertellen, maar ook door de vergaderingen die we maandelijks met het netwerk van hulpinstanties hebben. Wanneer we een nieuwe persoon volgen, communiceren we met het netwerk. Elke organisatie heeft haar eigen opdrachten en doelstellingen en we verifiëren of onze begeleiding een meerwaarde oplevert. Daarnaast willen we samen met het netwerk, het bewustzijn voor mensen met psychische problemen en verslavingen bij andere zorginstellingen vergroten want de behandeling is vaak te beperkend. We kijken ook naar oplossingen om de burgers rondom ons publiek te sensibiliseren.
Wat zijn de belangrijkste problemen bij de opvolging van jullie patiënten?
DORIANE: Het is het feit dat de structuren niet altijd zijn aangepast aan ons publiek. In sommige opvanghuizen wordt mensen bijvoorbeeld gevraagd elke week of zelfs elke dag te bellen om hun motivatie te bewijzen en hun plaats op de wachtlijst te behouden, terwijl de meerderheid van onze patiënten geen mobiele telefoon heeft. Het probleem van drugsgebruik krijgt ook niet genoeg aandacht. Het is vaak een manier om op straat te overleven, dus hoe kun je van iemand vragen om van de ene op de andere dag alles op te geven om opgenomen te worden in een ziekenhuis of hostel? Hoe kunnen we een precies kader respecteren als onze patiënten al jaren op straat leven? In deze context is de Housing First-methodologie echt interessant en zeer geschikt voor onze patiënten. Gelukkig slagen we er na verloop van tijd in om elkaar beter te leren kennen, dingen te bespreken en dingen een beetje te veranderen.
AMY: Ons publiek wordt gestigmatiseerd en is slachtoffer van discriminatie. Dat bemoeilijkt de verstrekking van bepaalde zorg. In feite zijn het niet onze patiënten die het werk moeilijk maken, want ons werk staat ons toe om de tijd te nemen. We hebben minder tijdsdruk. Volgens mij zijn de mensen in kwestie niet het probleem, maar eerder de maatschappelijke en politieke keuzes die gemaakt worden. Als we de financiële en personele middelen en voldoende huisvesting hadden, zou het beter gaan.
Mensen zeggen me wel eens dat ik een moeilijke job heb. Maar het is eerder de maatschappij waarin we leven, die moeilijk is, niet mijn werk! De maatschappij is niet aangepast aan dit publiek. En het is soms demotiverend te zien dat het dakloosheidsprobleem nog steeds crisis gewijs wordt aangepakt. Wij werken met mensen en de maatschappij neigt naar het tegenovergestelde. We zouden moeten proberen mensen samen te brengen in plaats van ze te verdelen.
Hoe blijven jullie ondanks alles toch gemotiveerd?
DORIANE: Je ontmoet mensen die vanuit menselijk oogpunt heel rijk zijn en je ziet dat ons werk een echte impact heeft op het leven van mensen en op de maatschappij. Het plaatst dingen in perspectief. Je voelt je elke dag nuttig. Het belangrijkste is om te blijven geloven tot het einde en te genieten van elke kleine overwinning. Ideeën delen en in een team werken helpt ook om gemotiveerd te blijven.
AMY: Positief blijven, zelfs als je een stap achteruit zet, helpt om te blijven gaan. En we maken deel uit van een geweldig team! Bij Straatverplegers hebben we de ruimte om na elke interventie te praten en ons hart te luchten. Er is veel uitwisseling, met respect voor ieders gevoelens, want we zijn allemaal uniek en dat maakt onze kracht. Elke mening is waardevol. En we beleven veel sterke momenten als ploeg, zij het moeilijke situaties, bijv. een patiënt die decompenseert op straat, of zeer plezierige zoals een herhuisvesting. Tijdens onze teamvergaderingen wordt er veel gediscussieerd en gedebatteerd over de situatie van patiënten. Het geeft je het gevoel gehoord te worden en is een vorm van erkenning. Je kunt zeggen dat er veel welwillendheid is in het team.
Kun je een bijzondere gebeurtenis uit je werk ophalen?
AMY: Het was tijdens een van mijn eerste herhuisvestingen, en ik verwachtte dit niet, maar de patiënte was verbaal agressief. Haar persoonlijke problemen staken weer de kop op en ze was gestresseerd voor haar huisvesting, uit schrik voor de eenzaamheid enz. Voor de patiënten zijn wij hun referentiepunt en ze uiten hun woede tegenover mensen met wie zij zich vertrouwd voelen. Huisvesting lijkt van buitenaf een grote stap vooruit, maar de eerste momenten zijn erg ingewikkeld. Daarom leren we ook afstand te nemen van het werk wanneer we zo’n situaties van agressie meemaken.
DORIANE: Ik denk dat het komt door het feit dat op straat leven veel moeilijker is dan het er aan de buitenkant uitziet. We denken vaak aan het gebrek aan voedsel, de kou, het fysieke ongemak, maar de gevolgen voor de mentale gezondheid zijn ook heel belangrijk. Ook de mentale gezondheid. De straat eist een zware tol van lichaam en geest.
Welke hoop koesteren jullie voor de toekomst?
AMY: Ik droom van een samenleving die niet langer verdeelt, die kijkt naar alles wat er in de wereld gebeurt en interesse toont in de mensen om ons heen.
DORIANE: Dat we ons werk kunnen focussen op het begeleiden van mensen, zonder "geparasiteerd" te worden door te moeten zoeken naar financiering, huisvesting, enz. Dat er meer structurele oplossingen worden voorgesteld en geïmplementeerd om dakloosheid tegen te gaan.