Geestelijke gezondheid is een van de sleutelfactoren in de problematiek van dakloosheid, omdat het zowel oorzaak als gevolg van het leven op straat kan zijn. Toegang tot kwalitatieve begeleiding en behandeling is daarom essentieel voor de duurzame re-integratie van dakloze patiënten met psychologische of psychiatrische stoornissen.
Onbehandelde geestelijke stoornissen voeden dakloosheid
De straat is nu het grootste psychiatrische ziekenhuis in Brussel. Op het terrein worden de teams van Straatverplegers steeds vaker geconfronteerd met dakloze mensen die kampen met mentale gezondheidsproblemen. Inderdaad, ongeveer 70% van onze patiënten lijdt aan psychische stoornissen, waarvan minstens 25% aan psychiatrische stoornissen zoals psychose, schizofrenie of neurose.
Een en ander valt onder meer te verklaren door het verdwijnen van talrijke bedden in psychiatrische instellingen, het gebrek aan gemeenschapsdiensten, het tekort aan goedkope woningen maar ook door de aanwezigheid van dakloze migranten die een verhoogd risico lopen op een posttraumatisch syndroom.
Bij gebrek aan structurele oplossingen moeten onze teams zich aanpassen. Pierre Ryckmans, medisch coördinator bij Straatverplegers, legt uit: "Wij verwijzen onze dakloze patiënten door naar gespecialiseerde mentale gezondheidsdiensten. Je moet een afspraak maken, je verplaatsen, je aan strikte tijdschema's houden... Het is eenvoudig voor jou en mij, maar veel ingewikkelder als je op straat leeft. We moeten naar hen luisteren, hen geruststellen, hen steunen en begeleiden tijdens de verschillende stappen maar ook bemiddelen met de diensten."
Ook voor mensen die uit de straat geraakten is psychologische opvolging belangrijk
Herhuisvesting betekent voor vele van onze patiënten een verlichting van de mentale stoornissen gelinkt aan het leven op straat. Tegelijk maakt het de indentificatie van eventuele onderliggende problematieken gemakkelijker. Pierre: "Zodra de stress van het leven op straat is verdwenen, kunnen we de onderliggende geestelijke gezondheidsproblemen identificeren. Dit kan posttraumatische stress zijn, een verstandelijke beperking, neurose, enz.".
Geherhuisveste mensen moeten zich, net als mensen op straat, schikken naar het kader van de geestelijke gezondheidszorg. Pierre: "Soms hebben we moeite om ze op het juiste moment naar de psychiater te brengen. Je moet compromissen sluiten, onderhandelen, het meerdere keren proberen. Het is niet gemakkelijk, maar we geraken er."
Geconfronteerd met de eisen van het systeem, worstelen de terreinteams om oplossingen te vinden voor de moeilijkste gevallen. Dit betekent dat de mensen die geestelijke gezondheidszorg het hardst nodig hebben, er het moeilijkst toegang toe krijgen. "We fungeren als een steun in een zorgproces dat korter en aangepaster zou kunnen zijn. Het is frustrerend en paradoxaal voor ons!" sluit Pierre af.
Geen einde aan dakloosheid zonder toegang tot mentale gezondheidszorg
Dakloosheid beëindigen is een politieke keuze! Om dakloze en geherhuisveste mensen in Brussel een kwaliteitvolle ondersteuning te bieden, moet de regering de financiering en capaciteit van alle zorgdiensten verhogen:
• Ambulante diensten zoals medische huizen en diensten voor geestelijke gezondheidszorg
• Voldoende laagdrempelige psychiatrische instellingen
• Gespecialiseerde instellingen voor de duurzame herhuisvesting van dakloze mensen met psychische stoornissen