Omdat ik de dakloosheidsproblematiek en al haar sattelietonderwerpen wilde begrijpen, koos ik voor een stage bij Straatverplegers. Gaandeweg ontdekte ik politieke, sociale, financiële en structurele problemen. Bovenal wilde ik de verhalen van dakloze mensen begrijpen - snappen hoe ze op straat belandden en tegelijkertijd het systeem waarin we leven ontcijferen.
Vrij snel begreep ik dat het systeem voorzien werd voor een meerderheid van de actieve of niet-actieve mensen. Maar voor dakloze mensen is het een doolhof. Een dwaaltuin die bezaaid is met op het eerste zicht eenvoudige administratieve procedures.
Wil je bijvoorbeeld een verloren of gestolen identiteitskaart vervangen, dan moet je eerst langs het OCMW om een adres te krijgen, vervolgens foto's maken en dan terug naar de gemeente voor de rest van de procedure. Een dakloos iemand moet dus naar drie verschillende plekken.
Wij, die geïntegreerd zijn in de samenleving, kunnen dat op één dag doen. Maar voor een dakloze persoon, duurt het vaak meerdere weken, want:
- Op straat slapen ze weinig. Ze zijn voortdurend waakzaam en durven amper te slapen. Hierdoor hebben ze geen tijdsbesef en is het moeilijk om zich vroeg of op een specifiek moment ergens te melden.
- Ze moeten iets te eten vinden en voor een douche naar een bepaalde plek gaan om presentabel te zijn.
- Soms zijn er problemen door alcohol, of het gebrek eraan, en dan moeten ze het nodige vinden om zich niet beroerd te voelen. Hun enige vervoermiddel zijn hun voeten, die er ook slecht aan toe zijn, zelfs als ze niet altijd pijn of ongemak veroorzaken.
Het gaat hier eigenlijk om primaire behoeften die de hele dag veel tijd in beslag nemen. Administratieve taken worden daarom vaak opzij geschoven omdat ze tijdrovend en uitputtend zijn. Heb je daarenboven weinig tot geen energie, dan wordt het onmogelijk om deze taken uit te voeren.
Het beeld dat ik had van dakloze mensen was er één van mensen die in precaire situaties leven. Mensen met een moeilijke levensloop, zwakke mensen of mensen die er gewoon voor hadden gekozen om op straat te leven. Hoe meer mijn stage vorderde, hoe meer mijn overtuigingen verwaterden. Zelfs al zegt een dakloze persoon dat het zijn of haar eigen keuze is om op straat te leven, klopt dat niet. Het straatleven is er één zonder privacy, waar mensen zichzelf verliezen en ze gebroken uit komen. Ze verliezen hun identiteit en worden voortdurend gestigmatiseerd. Hun medemens toont geen begrip en de middelen zijn ontoereikend. Net dat is waarom deze mensen denken dat ze geen andere keuze meer hebben dan te leven op straat. Alsof het iets betreft waar ze controle over hebben.
Iedereen, ongeacht hun achtergrond, kan op een dag op straat belanden. Het kan echt iedereen overkomen.
Daarnaast realiseer ik me dat in de stad veel plaatsen steeds ontoegankelijker worden voor dakloze mensen: parkeerplaatsen, banken, parken, enz. Dit lost het basisprobleem niet op. Het wordt steeds ingewikkelder om mensen te lokaliseren die vroeger op deze plekken hun toevlucht zochten.
Ik stel mezelf vaak twee vragen: wat kunnen we doen, ieder naar vermogen, om te voorkomen dat mensen gemarginaliseerd worden? En wanneer moeten mensen, of hun omgeving, worden geholpen om deze situatie te voorkomen: in hun kindertijd, hun jeugd, hun adolescentie, later? En hoe?
In de nabije toekomst hoop ik op een sterkere mobilisatie van het publiek en van overheidsinstanties om bij te dragen tot preventie, om meer woningen beschikbaar te stellen en betaalbare geestelijke gezondheidszorg voor iedereen.
Dankzij deze stage kon ik werken met sterkere menselijke waarden, kon ik een luisterend team ontmoeten, super zorgzaam, met veel kennis en vaardigheid. Dit veranderde mijn inzet als student verpleegkunde en betekende persoonlijk en professioneel heel veel voor me.
Ik hoop, eenmaal afgestudeerd, dezelfde luistercapaciteit te kunnen opbrengen, want dat is een zorgbehandeling op zich.
Wil je deel uitmaken van de verandering?
--
(*) We stellen alles in het werk om het privéleven van onze patiënten en ons beroepsgeheim te respecteren. Maar we willen toch laten zien hoe ze moeten overleven en hoe we samen aan hun herintegratie werken. Daarom verwijderen of veranderen we opzettelijk namen van plaatsen en personen - en geven we belevenissen een andere context. Tussen de foto’s en de verhalen bestaat geen enkele directe band.