Wonden en chronische ziekten, zoals diabetes of hypertensie, zijn veel voorkomende gezondheidsproblemen bij daklozen. Precaire levensomstandigheden, beperkte toegang tot zorg en terugkerende comorbiditeiten bemoeilijken de behandeling van deze aandoeningen aanzienlijk.
Verhoogde risicofactoren
Daklozen worden blootgesteld aan verschillende risicofactoren die de kans op verwondingen vergroten. Blootstelling aan geweld, valpartijen die vaak verband houden met alcohol- of drugsgebruik en een verhoogd risico op beten of steken van dieren en parasieten, dragen allemaal bij aan deze situatie. Bovendien bevorderen de precaire levensomstandigheden, gekenmerkt door blootstelling aan slecht weer en gebrek aan hygiëne, het ontstaan en verergeren van wonden. Beperkte toegang tot sanitaire voorzieningen verhoogt ook het risico op infectie en ernstige complicaties.
Vertragingen van de zorg
Uitgesteld beroep op, en het afzien van, gezondheidszorg zijn grote problemen. Daklozen raadplegen vaak alleen gezondheidswerkers als hun gezondheidsprobleem hun dagelijks leven rechtstreeks beïnvloed, zoals een beenzweer die hun mobiliteit belemmert. Bovendien kan een negatieve perceptie van zorginstellingen en contacten met zorgverleners deze mensen er ook van weerhouden om hulp te zoeken. Een negatieve ervaring, vaak als gevolg van stigmatisering of ontoereikende verzorging, kan leiden tot een verlies van vertrouwen in medisch personeel, waardoor de mensen het nog moeilijker vinden om in de verzorging te blijven.
Veel voorkomende soorten wonden
De meest voorkomende wonden bij daklozen worden vaak veroorzaakt door dwangmatig krabben veroorzaakt door parasieten. De leefomstandigheden op straat werken de proliferatie van organismen als vlooien, luizen en schurft in de hand. Overmatig krabben kan leiden tot wonden die zonder snelle behandeling ernstig geïnfecteerd raken. Daarnaast veroorzaken vallen, drugsinjecties of conflicten ook vaak chronische wonden. Beenzweren, vaak als gevolg van een slechte bloedcirculatie, die wordt verergerd door aandoeningen als diabetes of slechte voeding, vereisen regelmatige follow-up en passende zorg, wat moeilijk vol te houden is in een precaire context.
Toegang tot zorg: een uitdaging
Toegang tot zorg is een andere belangrijke factor bij veel voorkomende wonden. Medische afspraken vereisen vaak stiptheid en geduld, twee elementen die moeilijk te respecteren zijn voor iemand in een precaire situatie. Dagelijkse prioriteiten, zoals het vinden van voedsel of geld, hebben vaak voorrang op gezondheidszorg. Bovendien maken de blik van anderen in wachtkamers en de wens om terug te keren naar de straat de reguliere toegang tot zorg nog moeilijker.
Comorbiditeiten en ondervoeding
Daklozen hebben vaak last van gerelateerde aandoeningen die de wondgenezing bemoeilijken. Diabetes is bijvoorbeeld een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van voetzweren. Psychiatrische stoornissen en verslavingen kunnen ook het trouw volgen van een therapie verstoren. Ondervoeding, die veel voorkomt bij deze bevolkingsgroep, belemmert de wondgenezing, waarbij tekorten aan essentiële vitamines en mineralen, zoals vitamine C en zink, bijzonder problematisch zijn. Bovendien wordt de toestand verergert door gebrek aan slaap, dat vaak voorkomt bij mensen die op straat leven, omdat genezing voldoende rust vereist.
De "Op weg naar"-benadering
De zogenaamde 'op weg naar'-aanpak is essentieel in het werk van Straatverplegers. In tegenstelling tot de klassieke situatie waarin de patiënt een zorgstructuur benadert, gaat de professional naar de patiënt toe, in een poging hem of haar aan te moedigen de zorgstructuren te gebruiken met respect voor zijn of haar behoeften en wensen. Aangezien de straat geen plek is om te wonen en evenmin om zorg toe te dienen, is het er onmogelijk om adequate wondverzorging te verzekeren.
Belang van mobiele teams
Mobiele teams en lokale verpleegprogramma's zijn cruciaal voor het bieden van een globale verzorging, inclusief artsen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers en psychologen. Tijdens elk gesprek brengen we de gezondheidsproblemen van de persoon in kaart en geven we passend preventieadvies. Verwijzingen naar de juiste partners zijn essentieel om om te garanderen dat mensen toegang krijgen tot sanitaire voorzieningen, schone kleding en een uitgebalanceerd dieet, die alle van fundamenteel belang zijn voor wondpreventie en -verzorging.
Conclusie
Wonden onder daklozen vormen een grote uitdaging voor de volksgezondheid die een gecoördineerde en alomvattende aanpak vereist. Met ondersteuning, aangepast aan de specifieke behoeften van deze bevolkingsgroep, is het mogelijk om hun algehele gezondheid aanzienlijk te verbeteren en het risico op ernstige complicaties te verminderen. Zorgprofessionals, met name verpleegkundigen, spelen hierin een cruciale rol door de zorg toegankelijker en langduriger te maken.
*Artikel van Cloé, verpleegster op straat